Welke types vennootschappen bestaan er?
Heb je de knoop doorgehakt om een onderneming op te richten en heb je het juridische statuut van je vennootschap gekozen, dan moet je nog een juridische vorm kiezen. Daar mag je niet licht overheen gaan, want die zal de verdere toekomst van je vennootschap bepalen. Ga zeker eens langs bij iemand die je de verschillen en de voor- en nadelen kan toelichten, zoals een notaris, een advocaat, een jurist, een boekhouder, een fiscalist of een bedrijfsrevisor. We zetten hier de zes meest voorkomende vormen op een rij:
1. De besloten vennootschap (bv)
Deze vorm is uitermate geschikt voor een klein of middelgroot bedrijf, zoals een familiebedrijf.
- Je kunt de besloten vennootschap alleen of met anderen oprichten. Daarvoor moet je langsgaan bij een notaris. Hij zal samen met jou de statuten opstellen, en vervolgens de administratie regelen bij de ondernemingsrechtbank, de oprichting in het Staatsblad laten publiceren en jou een ondernemingsnummer bezorgen.
- De besloten vennootschap heeft een eigen rechtspersoonlijkheid: ze is dus een andere persoon dan de oprichter en/of de aandeelhouders. Ze beschikt ook over een eigen vermogen.
- Er is geen minimumbedrag voor het startkapitaal vastgelegd. Je moet wel een degelijk financieel plan kunnen voorleggen. Je moet kunnen aantonen welke inkomsten en uitgaven je de eerste twee jaar verwacht, en hoe je de kosten wilt financieren.
- De aandelen van een bv zijn op naam: de aandeelhouders zijn dus geregistreerd. Je kunt aandelen overdragen, op voorwaarde dat dat volgens de statuten van de vennootschap mogelijk is.
- De bv is beperkt aansprakelijk: als ze failliet gaat, kunnen de schuldeisers het privévermogen van de aandeelhouders niet aanspreken. Gaat de bv echter binnen de drie jaar over de kop, dan kan de oprichter wel aansprakelijk gesteld worden. Je zult dan moeten kunnen bewijzen dat je over voldoende middelen beschikte om je zaak draaiende te houden.
2. De naamloze vennootschap (nv)
Heb je veel kapitaal nodig voor je onderneming, dan is deze vorm het overwegen waard. Ze wordt gekozen voor de oprichting van kmo's en grote ondernemingen. Door de strikte bestuursorganisatie is ze minder geschikt voor familiebedrijven.
- Ook voor de oprichting van een nv ga je met je financieel plan naar de notaris. Hij zal dan een oprichtingsakte opmaken. Daarna ga je naar Eunomia om je nv te laten inschrijven in de Kruispuntbank van Ondernemingen.
- De nv heeft een startkapitaal van minstens 61.500 euro. Dat moeten jij en de eventuele andere aandeelhouders op een rekening van de nv storten.
- De aandelen zijn makkelijk overdraagbaar. Je kunt in de statuten ook vastleggen of een aandeel één stem, meerdere stemmen of geen stemrecht heeft.
- De aansprakelijkheid van de aandeelhouders gaat niet verder dan hun inbreng. Ook hier is hun privévermogen beschermd tegen schuldeisers, maar als de nv binnen de drie jaar failliet gaat, dan kunnen de schuldeisers je financieel plan bij de notaris inkijken. Als blijkt dat je over onvoldoende middelen beschikte, dan dreig je toch te moeten opdraaien voor de schulden.
3. De coöperatieve vennootschap
De meeste vennootschappen hebben als doel winst maken en die winst vervolgens uitkeren aan de aandeelhouders. Een uitzondering daarop vormt de coöperatieve vennootschap: die is eigendom van de gebruikers, de gebruikers genieten van de economische of sociale activiteiten van de coöperatie, ze delen in de winst van de organisatie en ze controleren die ook.
Als de onderneming actief is in de sociale economie en als sociale onderneming erkend wil worden, dan is de coöperatieve vennootschap de enige mogelijke vennootschapsvorm. Een voordeel is wel dat je dan van een voordelig fiscaal regime kunt genieten.
- Om een cv op te richten, heb je minstens drie oprichters nodig. Jullie gaan samen en met een financieel plan naar de notaris, die dan een authentieke akte opstelt. Hij legt een uittreksel uit de akte neer bij de griffie van de ondernemingsrechtbank en laat de oprichting publiceren in het Staatsblad. Twee weken later krijg je van de notaris een ondernemingsnummer, waarmee je naar Eunomia kunt gaan.
- Er is geen minimumstartkapitaal: elke oprichter brengt een som naar believen in — dat mag een symbolische euro zijn.
- Vennoten kunnen vrij in- en uitstappen, voor zover dat in de statuten is vastgelegd. Aandelen zijn vrij overdraagbaar.
- De cv heeft een beperkte aansprakelijkheid: de aandeelhouders zijn alleen aansprakelijk voor het bedrag dat ze ingebracht hebben.
4. De vennootschap onder firma (vof)
De vennootschap onder firma is de makkelijkst op te richten vennootschap: er komen bijzonder weinig formaliteiten aan te pas. Een vof is interessant als je een weinig risicovolle activiteit wilt uitoefenen.
- Je richt de vof op met één of meer vennoten door een onderhandse akte op te maken en de statuten vast te leggen — je hoeft dus niet langs te gaan bij een notaris. Een boekhouder kan jou daarbij helpen. Die akte leg je neer bij de ondernemingsrechtbank en publiceer de oprichting in het Staatsblad. Die administratieve handelingen kun je door Eunomia laten doen. Binnen de twee weken krijg je dan een ondernemingsnummer van de griffie van de rechtbank.
- Er is geen minimumkapitaal vereist en aandelen van een vof zijn niet overdraagbaar. Als één van de vennoten overlijdt, wordt de vennootschap ontbonden.
- De vennoten zijn persoonlijk en onbeperkt aansprakelijk: als de vennootschap in financiële problemen raakt, kunnen de schuldeisers aanspraak maken op hun privévermogen.
- Anders dan bij een eenmanszaak, die samenvalt met een natuurlijke persoon, is de vof een aparte rechtspersoon met een aparte boekhouding, die belastingen betaalt volgens het tarief van de vennootschapsbelasting. Dat tarief ligt lager dan bij de personenbelasting.
5. De commanditaire vennootschap (CommV)
Ook de commanditaire vennootschap is een eenvoudige vennootschapsvorm. Deze is ideaal wanneer twee of meer mensen willen samenwerken, maar waarbij de geldschieters (de stille vennoten) zich niet met het dagelijkse beheer willen bezighouden.
- De commanditaire vennootschap wordt opgericht door minstens één beherende vennoot en minstens één stille vennoot, die samen een onderhandse akte opstellen en de statuten vastleggen: je hoeft dus niet naar de notaris te gaan. Leg een uittreksel uit de akte neer bij de griffie van de ondernemingsrechtbank en publiceer de oprichting van de CommV in het Staatsblad. Van de griffie krijg je een ondernemingsnummer, en daarmee ga je naar Eunomia.
- Er is geen minimaal startkapitaal vereist. De aandelen zijn niet overdraagbaar, dus deze vorm is geschikt voor familiale ondernemingen. Zo blijft de controle over het bedrijf binnen de familie.
- De beherende vennoot (de gecommanditeerde vennoot) is onbeperkt en hoofdelijk aansprakelijk. Als de onderneming failliet gaat, kan zijn privévermogen in rook opgaan. Deze vennootschapsvorm is dus weinig geschikt voor risicovolle activiteiten, zoals bijvoorbeeld een horecazaak.
- De stille vennoot (de commanditaire vennoot) is beperkt aansprakelijk, namelijk alleen voor het bedrag dat hij in de CommV heeft geïnvesteerd. Zodra hij mee wil beheren, wordt ook hij onbeperkt aansprakelijk.
6. De maatschap
Een vrij losse vennootschapsvorm is de maatschap. Ouders maken er vaak gebruik van om de successieplanning voor hun kinderen fiscaal interessant te regelen zonder de controle over het vermogen te verliezen. Ook familiale landbouwbedrijven worden vaak ondergebracht in een maatschap.
- Je richt een maatschap op samen met één of meer maten (vennoten) via een onderhandse overeenkomst, een maatschapscontract. Er is dus geen notaris nodig om deze vennootschap op te richten, maar je kunt hem wel om advies vragen. Ook een boekhouder of een advocaat kunnen je verder helpen. Daarna moet je de maatschap inschrijven bij de Kruispuntbank van Ondernemingen en alle begunstigden te registreren bij het UBO-register (ultimate benificial owners).
- Er is geen minimumkapitaal nodig, en evenmin moet je een financieel plan kunnen voorleggen.
- Een maatschap heeft geen rechtspersoonlijkheid: ze kan niet failliet verklaard worden, maar alle maten zijn onbeperkt en hoofdelijk aansprakelijk en zullen eventuele schulden van de maatschap moeten vereffenen.